Ad van der Helm: Biografie

Vicaris, pastoor, hoofddocent, bestuurder

Ik ben geboren in de omgeving van Den Haag, in Nootdorp. In 1962, mijn geboortejaar, was dit een agrarisch dorp met veel tuinders. Ook mijn vader had een kassenbedrijf waar het hele gezin in meewerkte. Na de lagere school bezocht ik het Sint Maartenscollege in Voorburg waar ik in 1981 het diploma Gymnasium A behaalde.

Inmiddels had ik gesprekken gevoerd met pastoor Kees Dernee van de Bartholomeusparochie in Nootdorp over mijn ontkiemende pastorale en priesterlijke roeping. Ik ging studeren in Amsterdam aan de toenmalige KTUA en wonen in de woongroep aan de Marnixstraat. Tijdens mijn studie raakte ik zeer geïnteresseerd in het vak kerkelijk recht dat door professor Ruud Huysmans gegeven werd. Ik ging me daarin specialiseren en volgde de opleiding in Strasbourg (F) waar Jean Schlick en Marie Zimmermann leiding gaven aan de internationalisering van het Institut de droit canonique. Dat resulteerde in de mogelijkheid om daar met een beurs een promotieonderzoek te starten. Tijdens mijn Amsterdamse studie raakte ik betrokken bij de Obrechtparochie in Amsterdam Zuid waar ik onder de bezielende leiding van pastoor Jaap Poel veel over parochiepastoraat geleerd heb. Mijn pastorale stage deed ik in Zoetermeer waar ik onder begeleiding van pastoor Jos Schoenmakers zeer gericht in het pastorale werk ingevoerd werd.

Frankrijk en kerkelijk recht

Mijn Franse periode was al voorbereid in de zomer van 1987 toen ik twee maanden in Strasbourg verbleef en daar onder andere de internationale cursus mensenrechten volgde aan het Institut international des droits de l'homme. In 1989 begon een vier jarige periode van onderzoek aan de Université des sciences humaines de Strasbourg (nu université Marc Bloch). Het onderzoek betrof een rechtsvergelijkend onderzoek over de sociaal-juridische positie van leken in het pastorale werk in Nederland en Frankrijk, Dit leidde in 1993 tot mijn promotie en in 1994 tot de publicatie van mijn proefschrift: Un Clergé Parallèlle? Ik woonde toen in het Maison de l'Oratoire waar père Gilbert Caffin leiding gaf aan een internationale woongemeenschap: Grieken, Afrikanen, Canadezen heb ik er ontmoet. Omdat père Caffin als vertegenwoordiger van het katholiek onderwijs bij de Raad van Europa veel internationale contacten had, ging een nieuwe wereld voor mij open.

Ondertussen was ik al half time begonnen aan het pastoraat in het bisdom Rotterdam. In de wijk Meerzicht was ik aangesteld, waar enkele jaren eerder een nieuwe kerk was gebouwd: de Genesarethkerk. Daar heb ik met veel plezier zes jaar lang gewerkt. Op 13 juni 1992 werd ik in de kathedraal van het bisdom Rotterdam tot priester gewijd door mgr R. Ph. Bär osb. In 1998 begon ik als pastoor-moderator in de net opgerichte parochiefederatie Levend Water die aanvankelijk Boskoop, Reeuwijk en Waddinxveen omvatte. Later kwam daar ook Bodegraven bij. Sinds 2003 ben ik als docent (sinds 2008 als hoofddocent) verbonden aan de katholieke universiteit Leuven. Daar ben ik in 2014 tijdelijk mee gestopt vanwege mijn drukke werkzaamheden in de parochie en het bisdom Rotterdam. In het bisdom Rotterdam vervulde ik enkele functies: diocesane beleidscommissie voor oecumene, lid priesterraad en kapittel, adviescommissie pastorale organisatie en rechter van de diocesane rechtbank. Momenteel ben ik nog lid van de priesterraad. Inmiddels ben ik per 1 november benoemd tot advocaat en procurator van de rechtbank van het bisdom Haarlem Amsterdam. Ook in het aartsbisdom Utrecht treed ik regelmatig op als advocaat. Per 1 mei ben ik ook vice-officiaal van het bisdom Paramaribo, hetgeen uit de samenwerking tussen de bisdommen Rotterdam en Paramaribo voortgevloeid is.

Leuven

Sinds 1 januari 2016 ben ik weer hoofddocent kerkelijk recht aan de KU Leuven. Ik werk daar nauw samen met prof dr Hildegard Warnink en prof dr Rik Torfs. Mijn onderzoeksterrein en mijn onderwijs liggen vooral op het vlak van het kerkelijk publiek recht en het vermogensbeheer in de kerk. Deze bescheiden faculteit met een eerbiedwaardige geschiedenis heeft heeft twee masteropleidingen. De studenten komen uit de gehele wereld.

Deken, pastoor, oecumene, bisschoppelijk vicaris, advocaat en parochievicaris

Bij de dekenale omvorming van de dekenale structuur vroeg mgr A.van Luyn sdb of ik deken van Den Haag wilde worden. Per 1 januari 2007 benoemde hij me in deze functie. Omdat ik mijn pastorale werkveld naar het gebied van de deken van Den Haag (de kringen Vliethaghe en Leiduinen) wilde verleggen, benoemde de bisschop mij per 1 november 2007 tot pastoor van de H. Jacobusparochie. De taken van mij als deken waren vijfvoudig: welzijnsgesprekken met de pastorale beroepskrachten, canonieke visitatie van de parochies, deelname aan de stafvergadering van de bisschop van Rotterdam, het toedienen van het vormsel en representatie namens de bisschop. In Den Haag vertegenwoordig ik de Katholieke Kerk in de Haagse Gemeenschap van Kerken; ik ben daar ook voorzitter van geworden. Sinds 2010 ben ik geen lid meer van de Raad voor Levensbeschouwing en Religie. Ik heb geparticipeerd in de inhoudelijke commissie van de Prinsjesdagviering die jaarlijks op Prinsjesdag een interreligieuze samenkomst organiseert waar naast honderden kinderen ook talrijke politici en bewindspersonen aan deelnemen. Sinds 2019 ben ik voorzitter van deze stichting.

Sinds 2017 ben ik voorzitter van het Platform Zorgzaam uit overtuiging. Dit is door de gemeente Den Haag in het leven geroepen om in overleg met de levensbeschouwingen en religies van de stad, te bezien waar de samenwerking verbeterd kan worden in het kader van de Wet Maatschappelijke Ondersteuning. Het platform organiseert netwerkbijenkomsten en overlegt met de wethouder over actuele zaken.

Naast het pastoraat laat het kerkelijk recht mij niet los. Naast mijn aanstelling als hoofddocent kerkelijk recht aan de KU Leuven, verzorg ik enkele lessen aan de Priesteropleiding Bovendonk in Hoeven en heb ik les gegeven aan de Fontys hogeschool voor theologie en levensbeschouwing en aan de theologische faculteit te Nijmegen. In 2019 gaf ik les in de buurt van Wenen: Trumau. Daar is het international theological Institute gevestigd. Daarnaast heb ik met mr Petra Stassen gewerkt aan boeken over het bestuur van parochies, vooral in het kader van de samenwerking tussen parochies. In dat kader verzorgen wij cursussen voor het instituut Luce/Centrum voor religieuze communicatie te Tilburg. In november en december 2008 heb ik een cursus kerkelijk recht verzorgd in het bisdom Suriname. Deelnemers waren aanstaande diakens en een aantal leken die coördinerende taken in de parochies zullen vervullen. In 2010 kwam het derde boek van Petra Stassen en mijzelf uit: Parochie in beweging, Abdij van Berne, verkrijgbaar via Boekhandel Berne (www.berneboek.com) te Heeswijk. In 2016 kwam het vierde boek uit: God is verhuisd, ook verkrijgbaar bij Berne.

Per 1 januari 2013 benoemde mgr J. van den Hende mij tot bisschoppelijk vicaris voor de regio Den Haag, alsmede voor het taakveld oecumene. Op deze manier communiceerde de bisschop over zijn beleid met de pastorale beroepskrachten en met de parochiebesturen. Als zodanig was ik ook voorzitter van de diocesane werkgroep oecumene. Daarnaast vertegenwoordigde ik de bisschop in de landelijke katholieke vereniging voor oecumene. Deze functie heb ik per 31 december 2015 neergelegd.

Per 1 januari 2015 is er in Den Haag een nieuwe parochie opgericht waar de parochie van de H. Jacobus in opgegaan is. Dat betekende een einde aan mijn pastoorschap daar. In het nieuwe pastoraal team was ik parochievicaris.

Sinds 2021 ben ik pastoor van de H. Nicolaasparochie in Zoetermeer.

Pastoraat

In de veelheid van taken blijft het pastoraat het hart van mijn leven als priester. De gesprekken met mensen, de viering van de sacramenten en de bijbelse bezinning tonen steeds weer opnieuw hoe God met mensen omgaat, hen inspireert en moed geeft. Als priester voel ik me geroepen om dienstbaar te zijn aan het evangelie. Ook in onze tijd waar veel vervlakking merkbaar is, blijft er behoefte aan verdieping en bezinning.

Ik wil stem geven aan de boodschap van het evangelie dat we als Kerk uitdragen, daartoe geroepen door Christus zelf. Al vanaf mijn priesterwijding word ik hiertoe geïnspireerd door het verhaal van de ontmoeting tussen Jezus en de Samaritaanse vrouw (Johannes 4). Zij spreken over het Levende Water. Christus is de bron van het levend water dat ons verzadigt en eeuwig leven geeft. De vrouw wordt op haar beurt verkondiger van dit goede nieuws. Zij wordt niet meer door haar eigen geschiedenis belemmerd, maar vertelt het goede nieuws aan de andere inwoners van de stad. Ik beschouw het als mijn roeping om de mensen te wijzen op Christus die de bron van het Levende Water is, opdat zij ook zelf dit goede nieuws rondvertellen en verkondigen.

Besturen

Naast het pastorale werk heb ik de Oecumenische Gemeenschap van de Merenwijk in Leiden (Regenboogkerk) ondersteund en was ik tot 1 juli 2020 voorzitter van de dr. Ariënsstichting die in de Schilderswijk het MOC (Multicultureel Ontmoetingscentrum) aanstuurt. Van het bestuur van het RK spiritueel centrum De Boskant was ik voorzitter tot het einde van dit centrum. Van het nieuwe centrum De Zinnen dat daarna is opgezet ben ik lid van het comité van aanbeveling. Bovendien maak ik deel uit van het regentencollege van het RK Wees- en Oudeliedenhuis.

Ik ben parochieel administrator van de parochie De verrezen Christus in Voorburg. De parochie opereert met hulp van actieve parochianen en assistenten zeer zelfstandig. Ik ben vaak bij bestuursvergaderingen aanwezig. Bovendien ben ik rector van de Antonius van Padua in Den Haag waar ik leiding geef aan het bestuur. Het rectoraat zorgt voor het onderhoud van het kerkgebouw en het klooster waar de zusters van het Mensgeworden Woord en de Maagd van Matara wonen. Zij worden de blauwe zusters genoemd.

Sinds 2021 zijn mijn pastorale activiteiten verplaatst naar Zoetermeer waar ik per 1 september werk in de H. Nicolaasparochie. Daar geef ik leiding aan het pastoraal team en het parochiebestuur.